Η καλλιέργεια της φιλοπατρίας και της ελευθερίας στην διαχρονική ελληνική οικογένεια

Λάμπρος Κ. Σκόντζος Θε­ο­λό­γος–Κα­θη­γη­τής

Ἡ ἑλ­λη­νι­κὴ ψυ­χο­σύν­θε­ση εἶ­ναι ἄρ­ρη­κτα ζυ­μω­μέ­νη μὲ τὶς ἀ­ξί­ες τῆς φι­λο­πα­τρί­ας καὶ τῆς ἐ­λευ­θε­ρί­ας. Ἀ­πὸ τὰ πα­νάρ­χαι­α χρό­νια ὁ Ἕλ­λη­νας εἶ­χε ἀ­να­γά­γει ὡς ὑ­πέρ­τα­τη ἀ­ξί­α τὴν ἀ­γά­πη γιὰ τὴν Πα­τρί­δα του, ἡ ὁ­ποί­α συν­δυ­ά­ζον­ταν μὲ τὴν ἐ­ξί­σου με­γά­λη ἀ­γά­πη του γιὰ τὴν ἐ­λευ­θε­ρί­α. Ὁ μο­να­δι­κὸς στὸν κό­σμο ἑλ­λη­νι­κὸς χῶ­ρος ἀ­πο­τε­λεῖ γιὰ τὸν Ἕλ­λη­να ἀ­νε­κτί­μη­το θεῖ­ο δῶ­ρο, μὴ ἀν­ταλ­λά­ξι­μο καὶ μὴ δι­α­πραγ­μα­τεύ­σι­μο. Ὁ τό­πος ἐ­τοῦ­τος εἶ­ναι πο­τι­σμέ­νος μὲ πο­τα­μοὺς αἱ­μά­των γιὰ νὰ πα­ρα­μέ­νη ἐ­λεύ­θε­ρος, δι­ό­τι τὸν ἐ­πο­φθαλ­μι­οῦ­σαν, τὸν ἐ­πο­φθαλ­μιοῦν καὶ θὰ τὸν ἐ­πο­φθαλ­μιοῦν λα­οὶ μὲ βαρ­βα­ρι­κὸ ψυ­χι­σμὸ καὶ κα­τα­κτη­τι­κὴ νο­ο­τρο­πί­α. Δὲν εἶ­ναι τυ­χαῖ­ο ὅ­τι ὁ Ἕλ­λη­νας εἶ­ναι ὁ κα­λύ­τε­ρος πο­λε­μι­στὴς τοῦ κό­σμου. Δὲν εἶ­ναι τυ­χαῖ­ο ὅ­τι ὁ­μι­λοῦν ὅ­λοι γιὰ τὴν πο­λε­μι­κὴ ἀ­ρε­τὴ τῶν Ἑλ­λή­νων. Δὲν εἶ­ναι τυ­χαῖ­ο ὅ­τι στὸ σύ­νο­λό τους οἱ πό­λε­μοι τῶν Ἑλ­λή­νων ἦ­ταν ἀ­μυν­τι­κοί, γιὰ νὰ μεί­νη αὐ­τὸς ὁ τό­πος ἐ­λεύ­θε­ρος γιὰ νὰ ζῆ ἐ­λεύ­θε­ρα ὁ λα­ός του!

Ὁ Ἕλ­λη­νας τῆς προ­ϊ­στο­ρί­ας ἀ­ναγ­κά­στη­κε νὰ ὑ­πε­ρα­σπί­ση τὴν οἰ­κο­γέ­νειά του καὶ τὸ ζω­τι­κό του τό­πο. Γιὰ νὰ εἶ­ναι πιὸ ἀ­πο­τε­λε­σμα­τι­κὴ ἡ ἄ­μυ­νά του συ­να­σπί­στη­κε μὲ τὶς ἄλ­λες οἰ­κο­γέ­νει­ες ποὺ ἀ­πο­τε­λοῦ­σαν τὸ Γέ­νος. Πολ­λὰ ὅ­μο­ρα γέ­νη θὰ ἀ­πο­τε­λέ­σουν τὶς πό­λεις, ὁ ὁ­ποῖ­ες στοὺς ἱ­στο­ρι­κοὺς χρό­νους θὰ λει­τουρ­γοῦν ὡς κρά­τη. Τὸ δυ­στύ­χη­μα εἶ­ναι ὅ­τι πο­λε­μοῦ­σαν με­τα­ξύ τους οἱ δι­ά­φο­ρες πό­λεις, κά­τι ποὺ ἀ­πο­τέ­λε­σε τὴν κύ­ρια αἰ­τί­α τῆς πα­ρακ­μῆς τῆς ἀρ­χαί­ας Ἑλ­λά­δος. Ἡ καλ­λι­έρ­γεια τῆς φι­λο­πα­τρί­ας καὶ τῆς φι­λε­λευ­θε­ρί­ας γι­νό­ταν κα­τὰ κύ­ριο λό­γο στὴν οἰ­κο­γέ­νεια. Στὰ Ὁμη­ρι­κὰ ἔ­πη βλέ­που­με νὰ γί­νε­ται ἡ δι­α­παι­δα­γώ­γη­ση σὲ οἰ­κο­γε­νεια­κὸ ἐ­πί­πε­δο, κα­θὼς καὶ στὰ ἔρ­γα τοῦ Ἡ­σι­ό­δου. 

Τὰ τέ­κνα μά­θαι­ναν ἀ­πὸ τοὺς γο­νεῖς, ἀλ­λὰ καὶ τοὺς ἰ­δι­ω­τι­κοὺς οἰ­κο­γε­νεια­κοὺς δα­σκά­λους νὰ ἀ­γα­ποῦν τὴν Πα­τρί­δα πά­νω ἀ­πὸ ὁ­τι­δή­πο­τε ἄλ­λο. Εἶ­ναι γνω­στὴ ρή­ση «μη­τρὸς τε καὶ πα­τρὸς καὶ τῶν ἄλ­λων προ­γό­νων, τι­μι­ώ­τε­ρον ἡ Πα­τρίς».  Ὁ ἡ­ρω­ϊκὸς Ἕ­κτωρ, ἔ­χον­τας ὑ­πέ­ρο­χη οἰ­κο­γε­νεια­κὴ ἀ­να­τρο­φὴ στὰ πα­λά­τια τοῦ Πριά­μου, κα­τα­φρο­νοῦ­σε κά­θε ἀ­παι­σι­ό­δο­ξο χρη­σμὸ γιὰ τὴ σω­τη­ρί­α τῆς ἀ­γα­πη­μέ­νης του Πα­τρί­δος, ἀ­παν­τών­τας: «Εἰς οἰ­ω­νὸς ἄ­ρι­στος, ἀ­μύ­νε­σθε πε­ρὶ πά­τρης». Τὰ παι­διὰ τῆς Σπάρ­της, ἀ­πὸ τὴν ἡ­λι­κί­α τῶν ἑ­πτὰ ἐ­τῶν ἦ­ταν στρα­τευ­μέ­να γιὰ τὴν Πα­τρί­δα καὶ ἤ­ξε­ραν νὰ πε­θαί­νουν, ἂν χρει­α­ζό­ταν γι᾿ αὐ­τήν.

 Ἡ Σπαρ­τι­ά­τισ­σα μάν­να πα­ρέ­δι­δε ἡ ἴ­δια τὴν ἀ­σπί­δα στὸ παι­δὶ της ὅ­ταν ἔ­φευ­γε γιὰ τὴ μά­χη δί­νον­τάς του τὴν ἐν­το­λή: «Ἤ τᾶν, ἢ ἐ­πὶ τᾶς». Τὸ ἴ­διο θὰ κά­νουν αἰ­ῶ­νες με­τὰ οἱ ἡ­ρω­ϊκὲς Σου­λι­ώ­τισ­σες μα­ννά­δες, ὡς γνή­σι­ες ἀ­πό­γο­νοι τῶν Σπαρ­τι­α­τισ­σῶν, ὅ­ταν θὰ φέρ­νουν τὰ παι­διὰ τους νε­κρὰ ἀ­πὸ τὴ μά­χη θὰ ρω­τοῦν: «Τὸ βό­λι ποῦ τὸν βρῆ­κε, στὸ στῆ­θος ἢ στὴν πλά­τη;»,γιὰ νὰ βε­βαι­ω­θοῦν ὅ­τι δὲ λι­πο­τά­χτη­σε. Τὰ παι­διὰ τῶν Ἀ­θη­ναί­ων ἔ­δι­ναν τὸν ὅρ­κο κα­τὰ τὴν ἑ­ορ­τὴ τῶν «Ἀ­πα­του­ρί­ων»: «Οὐ κα­ται­σχυ­νῶ ὅ­πλα τὰ ἱ­ε­ρά», γιὰ νὰ εἶ­ναι ἰ­σό­βιοι ὑ­πε­ρα­σπι­στὲς τῆς Πα­τρί­δος καὶ πρό­μα­χοι τῆς ἐ­λευ­θε­ρί­ας. Τὸ ἴ­διο θὰ συ­νε­χί­σουν οἱ Ἕλ­λη­νες τῆς Ρω­μα­νί­ας, γα­λου­χη­μέ­νοι ἀ­πὸ παι­διὰ μέ­σα στὶς χρι­στι­α­νι­κὲς οἰ­κο­γέ­νει­ες, μὲ τὴν πί­στη στὸ Χρι­στό, θὰ ὑ­πε­ρα­σπί­ζουν, ὄ­χι πιὰ τὴν ἐ­θνι­κὴ πα­τρί­δα, ἀλ­λὰ τὴν ὑ­πε­ρε­θνι­κὴ πα­τρί­δα τῶν ἀ­δελ­φο­ποι­η­μέ­νων ἐν Χρι­στῷ λα­ῶν. Οἱ θρυ­λι­κοὶ ἐ­πι­κοὶ ἀ­γῶ­νες τῶν Ἀ­κρι­τῶν ἔ­μει­ναν στὴ μνή­μη τοῦ Ἔ­θνους ἐ­σα­εὶ ὡς λαμ­πρὰ πα­ρα­δείγ­μα­τα ὑ­πε­ρά­σπι­σης τοῦ ὑ­πέρ­τα­του ἀ­γα­θοῦ τῆς ἐ­λευ­θε­ρί­ας.

Ἡ δι­α­χρο­νι­κὴ ἑλ­λη­νι­κὴ οἰ­κο­γέ­νεια θὰ συ­νε­χί­ση νὰ δί­νη ἀ­γω­νι­στὲς καὶ ἥ­ρω­ες τῆς ἐ­λευ­θε­ρί­ας καὶ στοὺς κα­το­πι­νοὺς δύ­στη­νους χρό­νους τῆς τουρ­κο­κρα­τί­ας, τοὺς ὁ­ποί­ους ὁ π. Βα­σί­λει­ος Γον­τι­κά­κης χα­ρα­κτη­ρί­ζει ὡς «εὐ­λο­γί­α τῆς δο­κι­μα­σί­ας γιὰ τὸ Γέ­νος». Ὁ ρα­γιὰς Ρω­μηὸς πα­τέ­ρας καὶ ἡ  μη­τέ­ρα γιὰ τε­τρα­κό­σια ὁ­λό­κλη­ρα χρό­νια δὲ θὰ πά­ψουν νὰ γε­μί­ζουν τὶς ψυ­χὲς τῶν παι­δι­ῶν τους μὲ τὴν ἀ­γά­πη γιὰ τὴν Πα­τρί­δα καὶ τὴν ἐ­λευ­θε­ρί­α. Οἱ ὑ­πέ­ρο­χοι ἐ­κεῖ­νοι γο­νεῖς θὰ κρα­τή­σουν ἄ­σβε­στη τὴ φλό­γα τῆς ἐ­λευ­θε­ρί­ας στοὺς γό­νους τους. Ἀ­πό­δει­ξη οἱ πάμ­πολ­λες ἐ­ξε­γέρ­σεις καὶ οἱ ἀ­μέ­τρη­τες θυ­σί­ες στὸ βω­μὸ τῆς ἐ­λευ­θε­ρί­ας. Ἀ­κό­μη πιὸ τρα­νὴ ἀ­πό­δει­ξη ἡ ἀ­πο­τί­να­ξη τοῦ ζυ­γοῦ τῆς δου­λεί­ας τὸ 1821.

 Κι ἀ­κό­μη, ἡ ἑλ­λη­νι­κὴ οἰ­κο­γέ­νεια θὰ δώ­ση ἀ­πα­ρά­μιλ­λους ἥ­ρω­ες τῆς ἐ­λευ­θε­ρί­ας καὶ στοὺς πρό­σφα­τους ἀ­γῶ­νες τοῦ Ἔ­θνους, στοὺς Βαλ­κα­νι­κοὺς πο­λέ­μους, στὴ Μι­κρα­σι­α­τι­κὴ ἐκ­στρα­τεί­α, στὸ Ἔπος τοῦ ᾿40, στὴν εἰ­σβο­λὴ στὴν Κύ­προ. Ἀ­ξί­ζει νὰ ἀ­να­φέ­ρου­με ἀ­κό­μη τὶς πρό­σφα­τες θυ­σί­ες τῶν ἡ­ρώ­ων τρι­ῶν ναυ­τι­κῶν μας στὰ Ἴ­μια, Χρι­στο­δούλου Κα­ρα­θα­νά­ση, Πα­να­γι­ώ­τη Βλα­χά­κου, Ἕ­κτο­ρα Γι­α­λο­ψοῦ,τοῦ ἥ­ρω­α ἀ­ε­ρο­πό­ρου Κων/νου Ἠ­λιά­κη καὶ μα­ζὶ ὅ­λων τῶν ἡ­ρω­ϊκῶν ἀ­ε­ρο­πό­ρων μας, οἱ ὁ­ποῖ­οι πέ­φτουν στὴν ἐ­κτέ­λε­ση τοῦ κα­θή­κον­τός τους. Τέ­τοι­α ἡ­ρω­ϊ­κὰ βλα­στά­ρια βγά­ζει ἡ ἑλ­λη­νι­κὴ οἰ­κο­γέ­νεια!

egertitoi