Η Βελτιόδοξος φύσις του Εθνικισμού

Τά περισσότερα ερωτήματα στά όποια λαμ­βάνουν θέσεις διάφορες ιδεολογίες και φιλο­σοφικά συστήματα αφορούν τήν φύσι των όντων και δυνάμεων πού αποτελούν τό 

Σύμ­παν, τήν προέλευσι και λειτουργία των, κα­θώς καί τήν θέσι καί συμμετοχή του Άνθρώ­που μέσα σ' αυτά.

Μαζί μέ αυτά, όμως, τίθεται καί ένα εξίσου σημαντικό ερώτημα τό όποιο δίνει, κατά τήν άποψί μας, τόν κεντρικό χαρακτηρισμό τής κάθε Ιδεολογίας. Τό ερώτημα αυτό άφορα τήν προσωπική ψυχική στάσι τού άνθρωπου απέ­ναντι στην προοπτική τόσο τού ιδίου όσο και τού Σύμπαντος εντός τού οποίου υπάρχει.

Δύο τέτοιες στάσεις έχουν δεχθεί οί συμ­βατικές Ιδεολογίες: Πρόκειται γιά τίς αισιό­δοξες καί γιά τίς απαισιόδοξες σχολές.

Ή αίσιόδοξη σχολή (αισιοδοξία) αναμένει τήν έπικράτησι ευτυχών καταστάσεων γιά τόν άνθρωπο καί γενικώτερα τήν ευτυχή κατάληψι της άνθρωπίνης Ιστορίας. Ή φιλοσοφική αισιοδοξία είναι άρρήκτως  συνδεδεμένη τό­σο μέ τήν γραμμική θεώρησι τής ιστορίας, όσο καί μέ τήν προσκόλλησι στον δυϊσμό ε­νός υποκειμενικού καλού καί κακού, απόψεις μέ τίς όποιες ασχοληθήκαμε σέ προηγούμε­να άρθρα μας.

Πράγματι, ό «αίσιόδοξος» κρατά μιά παθη­τική στάσι  παρατηρητού απέναντι στά γεγο­νότα καί στήν ιστορία, Κακού» (τά όποια  βεβαίως, ό ίδιος θεωρεί αντικειμενικά) καί τής οποίας έχει γραμμική άντίληψι, στήν όποια διαπιστώνει τήν ύπαρξι ενός υποκειμενικού «Καλού» καί καταλήγει αυθαίρετα στήν διαπίστωσι ότι τό τέλος τής γραμμικής πορείας επιφυλάσσει γιά τόν άνθρωπο τήν έπικράτη­σι του «Καλού».

Άπό τήν «αισιοδοξία» αυτή διαπνέονται όλες οί έβραιογενείς θεωρίες όπως ό Μαρξι­σμός καί οί Μάρτυρες τού Ιεχωβά πού «βλέπουν» έκαστη μία ευτυχή κατάληξι τής άνθρωπίνης Ιστορίας στό τέλος τής γραμμι­κής διαδρομής, λίγο - πολύ παρομοίας φύσε­ως. 'Αλλά καί ό φιλελευθερισμός, πολιτικός καί οικονομικός, ανήκει επίσης στίς αισιόδο­ξες, γραμμικής αντιλήψεως, σχολές.

Ή απαισιόδοξη σχολή (απαισιοδοξία) ενε­φανίσθη ώς ό Ιδεολογικός αντίπους τών αίσιοδόξων. Κάνοντας τήν κριτική τών αίσιοδόξων διαπιστώνει τήν αυθαίρετη βάσι στήν οποία βασίζεται ή αίσιοδοξία, εντοπίζει τήν αρνητική (εχθρική) πρός τόν άνθρωπο συνι­στώσα τής φύσεως καί καταλήγει στό απαι­σιόδοξο συμπέρασμα ότι ό αφανισμός μέσα στήν άβυσσο του μηδενός είναι αυτό πού πε­ριμένει τόν άνθρωπο στό τέρμα τής γραμμι­κής του πορείας. Ό απαισιόδοξος, άν καί ρεαλιοτικώτερος του αίσιοδόξου, παραμένει έν τούτοις καί ό ίδιος παθητικός παρατηρη­τής τών πραγμάτων, κατεχόμενος καί αυτός άπό τήν γραμμική άντίληψι. Ή απαισιόδοξος άντίληψις έξεπήγασε επίσης άπό τόν εβραϊ­σμό, λόγω τής μηδενιστικής του ψυχοσυνθέσεως.

Σύμφωνα μέ τήν Ελληνική Σκέψι, ό ανθρώ­πινος νους διακατέχεται άπό διάφορες πλά­νες, μία άπό τίς όποιες είναι καί ή πλάνη τού δυϊσμού τών αντιθέτων. Νομίζει δηλ. ό άν­θρωπος ότι υπάρχουν αυτοτελώς ζεύγη αντιθέτων καί αντιπάλων δυνάμεων ή καταστά­σεων, έκ τών οποίων έκαστη μάχεται, αναιρεί ή νικά τήν άλλη, όπως π.χ. τά ζεύγη θερμό · ψυχρό, φώς  σκότος κ.ά., καί τό σημαντικώτερο όλων: Καλό - Κακό. 

Μέσω τής φιλοσο­φίας, όμως, καταλήγει νά άντιληφθή ότι «εναντία ταύτα» (Ηράκλειτος), ότι δηλ. τά αν­τίθετα δέν είναι παρά ποσοτικές διαφοροποι­ήσεις μιάς και τής αυτής αρχής, όπως π.χ. τό θερμό καί τό ψυχρό δέν είναι παρά διαφορε­τικές ποσότητες (ή πυκνότητες) θερμικής ε­νεργείας. Ειδικώτερα, κατά τόν Αριστοτέλη, όλα τά ζεύγη τών αντιθέτων προέρχονται άπό τό βασικό ζεύγος υπερβολή - έλλειψις. "Οταν ό νους διαπίστωση τήν ανυπαρξία τής αντι­θέσεως τότε υπερβαίνει τήν άντίθεσι καί ή συνείδησι κατακτά τό μέτρον. "Εχουμε λοιπόν τήν τριάδα υπερβολή · έλλειψις - μέτρον ή θέσις · αντίθεσις · υπέρβασις που περιγράφουν καθαρώς μία κατάκτησι τής συνειδήσεως καί τίς οποίες ό Μαρξισμός διέστρεψε ριζικά γιά νά κατασκευάση τήν διαλεκτική του.

Μέ τήν συνειδησιακή, λοιπόν, ύπέρβασι τών ψευδοαντιθέσεων εξελίσσεται ή ανθρώ­πινη συνείδησις. "Ετσι π.χ. μέ τήν ύπέρβασι τών ψευδοαντιθέσεων Δεξιά · "Αριστερά κα­τακτούμε τόν Εθνικισμό, ένώ μέ τήν ύπέρβα­σι τής ψευδοαντιθέσεως αισιοδοξία · απαι­σιοδοξία προκύπτει ή στάσι τού Έθνικιστού, αυτή τής βελτιοδοξίας. Βελτιοδοξία είναι ή στάσις τοϋ "Εθνικιστού  απέναντι στά ανθρώπινα πράγματα. Ό Εθνι­κιστής διαπιστώνει ότι ή αισιοδοξία καί ή α­παισιοδοξία δέν μπορούν νά αποτελούν φιλοσοφικές θέσεις διότι δέν υφίσταται ου­δεμία γραμμική πορεία τού άνθρωπου, ώστε στό τέρμα της νά συναντηθή μία ευτυχής ή δυστυχής γι αυτόν κατάστασι. Κατά τόν εθνι­κιστή, ό άνθρωπος είναι δυνάμει κύριος τής μοίρας του. Ή κατάστασις τών πραγμάτων γιά τόν Εθνικιστή δέν είναι ούτε καλή, ούτε κακή, άλλά είναι αυτή πού είναι, έφ' όσον διά τής Ήρωικής Ηθικής αυτός έχει ύπερβή τήν άντίθεσι Καλού · Κακού.

Συνεπώς ό Εθνικιστής δέν βλέπει ούτε κά­ποιο τέρμα, ούτε κάποια νομοτελειακή έπέλευσι καλών ή κακών, άλλα παρεμβαίνει ό ίδιος γιά νά βελτιώση τίς καταστάσεις σύμ­φωνα μέ τίς κατευθύνσεις πού ορίζει.

Κατά τόν "Εθνικιστή, ό αίσιόδοξος καί ό α­παισιόδοξος είναι άτομα παθητικά μέ μία έμ­φυτη ψυχολογική προδιάθεσι νά βλέπουν τά πράγματα έτσι, άφού αυτά έκ φύσεως δέν εί­ναι ούτε αίσια, ούτε απαίσια. Ό αίσιόδοξος κατέχει τήν ελπίδα ένώ ό απαισιόδοξος δια­κατέχεται άπό τόν μεταφυσικό φόβο. "Αντίθετα ό βελτιόδοξος είναι άτομο ενεργητικό πού παρεμβαίνει στήν ροή τών πραγμάτων, μέ κυρίαρχη βούλησι καί είναι άπηλλαγμένο καί απαθές έναντι τόσο τής ελπίδος, όσο καί του φόβου. 

Καί ακριβώς αυτό είναι τό νόημα τής ελευθερίας πού θέλησαν νά δώσουν μέ φράσεις τους δύο "Ελληνες καί πού τείνει νά ενσαρκώση ό ανθρώπινος τύπος του "Ηρως • "Εθνικιστού:

Ό Δημώναξ, Αθηναίος Στωικός φιλόσοφος τού 1ου μ.Χ. αιώνα ερωτηθείς πότε θά θεωρού­σε ότι ήτο ελεύθερος απήντησε: όταν θά έχω απαλλαγή άπό τούς φόβους καί τίς ελπίδες·.

Καί ό Νίκος Καζαντζάκης έγραψε: «Δέν ελ­πίζω σέ τίποτε, δέν φοβάμαι τίποτα, είμαι ε­λεύθερος».

Πρόδρομος Κούρτογλου